هنر آزاد و موسیقی کیهانی تأملی در آرای زیبایی شناسانه بوئتیوس

بوئتیوس به عنوان آخرین فیلسوف رومی ـ مسیحی و نخستین اندیشمند دوره قرون وسطی، با ترجمه و تفسیر آثار، نقش چشمگیری در انتقال اندیشه های منطقی، فلسفی و علمیِ یونان باستان ایفا کرد. اندیشه های بوئتیوس در بحث زیبایی و هنر بن مایه هایی افلاطونی و فیثاغوری دارد. در تألیفات اصیلِ وی کتاب مستقلی درباره هنر و زیبایی شناسی به معنای امروزی آن نمی توان یافت، اما زیبایی شناسی و نظریه هنر وی در رساله ای به نام [در باب] موسیقی بیان شده است. در این مقاله به بازسازی و تبیین آرای بوئتیوس در خصوص زیبایی و هنر می پردازیم. ابتدا با مروری اجمالی بر اندیشه های فلسفی و الاهیاتی وی، جایگاه وی را در شکل گیری نظریه های هنر و زیبایی در قرون وسطی را بررسی کرده و در پایان با ذکر ممیزات و شاخصه های آرای وی در هنر و زیبایی به تحلیل این آراء می پردازیم. بوئتیوس تحت تأثیر تفکر ریاضی و هندسی فیثاغوری، مفاهیم هماهنگی و تناسب در فرم را به عنوان معیار زیبایی در نظر گرفته، و مفهوم زیبایی را به نمود و پدیدار اشیاء مربوط می داند. وی هنر واقعی یا به تعبیر خودش تنها هنر آزاد را موسیقی می داند و با گسترش مفهوم موسیقی، از موسیقی کیهانی، موسیقی [روح] بشری و موسیقی ابزاری (یا سازی) سخن می گوید. وی با نگرشی افلاطونی، هنرمند یا موسیقیدان واقعی (یا آزاد) را کسی می داند که با بینش و بصیرتی عقلانی قادر به ادراک هارمونی و هماهنگی موجود در افلاک کیهانی و روح انسانی باشد.